Bitkisel Beslenme ve Kanser: Bir Günlük Beslenme Örneği
Bilimsel Temel
Bitkisel bazlı diyetler, genel kanser riskini azaltmada ve bazı kanser türlerinde (özellikle sindirim sistemi, meme, prostat ve kolorektal kanserlerde) koruyucu etki gösterebilir. Özellikle tam tahıllar, sebzeler, meyveler, baklagiller ve sağlıklı yağlar (ör. zeytinyağı, avokado) öne çıkmaktadır. Rafine karbonhidratlar, şekerli içecekler ve işlenmiş bitkisel ürünler ise önerilmemektedir. Sağlıklı bitkisel diyetler, inflamasyonu ve visseral yağlanmayı azaltabilir, bu da kanser prognozunu olumlu etkileyebilir (1,2,3,4,5,6,7,8).
Örnek 1 Günlük Bitkisel Diyet Planı (Kanser Hastaları İçin)
| Öğün | Önerilen Yiyecekler | Açıklama/Notlar |
|---|---|---|
| Kahvaltı | Yulaf ezmesi (süt yerine badem/soya sütü ile), üzerine taze meyve (yaban mersini, elma), ceviz | Tam tahıl ve antioksidan açısından zengin, ilave şeker eklenmemeli (4,5,7) |
| Ara Öğün | Havuç, salatalık, kırmızı biber dilimleri ve humus | Lif ve fitokimyasal içerik yüksek, sağlıklı atıştırmalık (4,5) |
| Öğle | Zeytinyağlı mercimek salatası (yeşillik, domates, salatalık, limon, zeytinyağı, tam buğday ekmeği) | Baklagil ve sebze ağırlıklı, doymuş yağdan fakir (5,6,7,8) |
| Ara Öğün | Bir avuç çiğ badem veya fındık, taze meyve (armut, portakal) | Sağlıklı yağ ve lif kaynağı, şekerli atıştırmalıklardan kaçınılmalı (4,5) |
| Akşam | Fırında sebzeli kinoa (brokoli, kabak, havuç, kırmızı biber, zeytinyağı), yanında yoğurt (isteğe bağlı bitkisel yoğurt) | Tam tahıl ve sebze kombinasyonu, protein ve lif dengesi (4,5,6,7,8) |
| Gece | Bitki çayı (ör. papatya, rezene), yanında birkaç kuru kayısı veya incir | Şekersiz, hafif bir gece atıştırmalığı (4,5) |
Ek Notlar
Diyet, işlenmiş gıdalardan, rafine şekerden ve kırmızı/işlenmiş etten uzak olmalıdır (DeClercq et al., 2022; Zhao et al., 2022; Shah & Iyengar, 2022).
Her öğünde farklı renk ve türde sebze-meyve tüketimi önerilir (fitokimyasal çeşitliliği için) (Feliciano et al., 2025; Aune et al., 2022; Shah & Iyengar, 2022).
Tam tahıllar (kinoa, bulgur, esmer pirinç, yulaf) ve baklagiller (mercimek, nohut, fasulye) ana protein ve lif kaynaklarıdır (Aune et al., 2022; Zhao et al., 2022; Kuang et al., 2024).
Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado, ceviz) tercih edilmelidir (Aune et al., 2022; Shah & Iyengar, 2022).
Şekerli içecekler, beyaz ekmek, patates kızartması gibi “sağlıksız bitkisel” ürünlerden kaçınılmalıdır (Feliciano et al., 2025; Kuang et al., 2024).
Sonuç
Bitkisel bazlı, işlenmemiş ve çeşitli bir diyet; kanser riskini azaltmada ve kanserle yaşayan bireylerde inflamasyonun ve visseral yağlanmanın azaltılmasında faydalı olabilir. Diyet kişiselleştirilmeli ve gerekirse bir diyetisyenle planlanmalıdır.
Referenslar
1- DeClercq, V., Nearing, J., & Sweeney, E. (2022). Plant-Based Diets and Cancer Risk: What is the Evidence?. Current Nutrition Reports, 11, 354-369. https://doi.org/10.1007/s13668-022-00409-0
2- Feliciano, E., Kushi, L., Minderman, H., Sheng, H., Cheng, E., Caan, B., Kwan, M., Hanson, J., Ambrosone, C., Roh, J., Ergas, I., & Iyengar, N. (2025). Plant-based diet, inflammation biomarkers and body composition among women with breast cancer: the Pathways Study.. The British journal of nutrition, 1-11. https://doi.org/10.1017/S0007114525000856
3- Aune, D., Hardt, L., Mahamat-Saleh, Y., & Schlesinger, S. (2022). Plant-Based Diets and Cancer Prognosis: a Review of Recent Research. Current Nutrition Reports, 11, 695 – 716. https://doi.org/10.1007/s13668-022-00440-1
4- Zhao, Y., Wang, D., Wang, Y., & Zhan, J. (2022). The Relationship Between Plant-Based Diet and Risk of Digestive System Cancers: A Meta-Analysis Based on 3,059,009 Subjects. Frontiers in Public Health, 10. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.892153
5- Shah, U., & Iyengar, N. (2022). Plant-Based and Ketogenic Diets As Diverging Paths to Address Cancer: A Review.. JAMA oncology. https://doi.org/10.1001/jamaoncol.2022.1769
6- Kuang, C., O’Reilly, E., , C., Venook, A., Ng, K., Lenz, H., Campbell, P., Cheng, E., Gatten, C., Ou, F., Caan, B., Blanke, C., & Meyerhardt, J. (2024). Plant-Based Diet and Survival Among Patients with Metastatic Colorectal Cancer.. Journal of the National Cancer Institute. https://doi.org/10.1093/jnci/djae213
7- O’Reilly, E., Cheng, E., Ou, F., Caan, B., Kuang, C., , C., Ng, K., Lenz, H., Meyerhardt, J., Venook, A., & Campbell, P. (2024). Abstract 2200: Plant-based diet and survival among patients with metastatic colorectal cancer: Findings from CALGB/SWOG 80405 (Alliance). Cancer Research. https://doi.org/10.1158/1538-7445.am2024-2200
8- Taylor, J., Davuluri, M., Kenfield, S., Borin, J., Price, C., Bivalacqua, T., Eggener, S., Byrne, N., Gupta, N., Patel, H., Loeb, S., & Jacobsohn, K. (2022). Systematic review of the impact of a plant-based diet on prostate cancer incidence and outcomes. Prostate Cancer and Prostatic Diseases, 25, 444 – 452. https://doi.org/10.1038/s41391-022-00553-2