Akciğer kanseri tedavisinde son yıllarda çığır açan gelişmelerden biri, belirli genetik değişikliklere sahip tümörleri hedef alan akıllı ilaçların kullanıma girmesidir. Osimertinib (ticari adıyla Tagrisso), bu yeniliklerin başında gelen ve EGFR mutasyonu taşıyan hastalarda kullanılan güçlü bir EGFR tirozin kinaz inhibitörüdür (EGFR-TKI).
🔍 Osimertinib Nedir ve Nasıl Çalışır?
Osimertinib, EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor) geninde meydana gelen belirli mutasyonlara sahip non-small cell lung cancer (NSCLC) hastalarında tümör hücrelerinin büyüme sinyallerini durdurarak çalışır.
Hedeflediği mutasyonlar:
- Exon 19 delesyonu
- Exon 21 L858R mutasyonu
- T790M mutasyonu (özellikle diğer EGFR-TKI’lara karşı direnç gelişmişse)
Osimertinib, hücre içine girerek mutant EGFR proteinine bağlanır ve onun üzerinden ilerleyen büyüme sinyallerini bloke eder. Aynı zamanda sağlıklı hücreleri daha az etkilediği için, klasik kemoterapilere göre daha seçici ve daha az toksiktir.
🎯 Hangi Hastalarda Kullanılır?
- İleri evre EGFR mutasyonlu NSCLC hastaları (özellikle adenokarsinom histolojisi)
- T790M pozitifliği gelişmiş hastalarda (diğer EGFR-TKI’lara direnç geliştiyse)
- Adjuvan tedavi olarak ameliyat sonrası hastalık nüksünü önlemek için
→ ADAURA çalışması bu alanda önemli kanıt sağlamıştır
📊 ADAURA Çalışmasının Öne Çıkan Bulguları
- Hasta grubu: EGFR mutasyonlu evre IB–IIIA NSCLC hastaları
- Tedavi: Cerrahi sonrası 3 yıl boyunca Osimertinib verilen grup vs. plasebo
- Hastalıksız sağkalım (DFS):
- Plasebo grubunda 19.6 ay
- Osimertinib grubunda henüz medyan DFS’ye ulaşılamamıştı
- Riskte %80’in üzerinde azalma saptandı
📌 Sonuç: Osimertinib adjuvan kullanımda FDA ve EMA onayı aldı.
📊 FLAURA Çalışmasının Öne Çıkan Bulguları
Yan etki profili: Grade 3–4 advers olay oranı daha düşüktü
📌 Sonuç: Osimertinib, birinci basamakta hem PFS hem OS avantajı ile standart tedavi haline geldi.
Hasta grubu: EGFR mutasyonu (exon 19 delesyon veya L858R) pozitif, ileri evre NSCLC hastaları
Kıyaslanan tedaviler: Osimertinib vs. erlotinib veya gefitinib (birinci nesil EGFR-TKI’lar)
Progresyonsuz sağkalım (PFS):
Osimertinib grubunda: 18.9 ay
Kontrol grubunda: 10.2 ay
Genel sağkalım (OS):
Osimertinib: 38.6 ay
Kontrol kolu: 31.8 ay
Beyin metastazına etkisi: Osimertinib, santral sinir sistemi progresyon riskini %52 oranında azalttı
🧬 Avantajları Nelerdir?
- Beyin metastazlarına karşı etkili penetrasyon sağlar
- T790M mutasyonu gelişmiş hastalarda etkili olan tek oral ajan
- Diğer EGFR-TKI’lara göre daha uzun progresyonsuz sağkalım
- Daha iyi tolerabilite ve yaşam kalitesi
⚠️ Yan Etkiler
Genellikle yönetilebilir olmakla birlikte bazı yan etkiler görülebilir:
- Döküntü (akneiform), cilt kuruluğu
- İshal
- Paronişi (tırnak çevresi iltihabı)
- QT uzaması (nadir, dikkatli takip gerekir)
- Nadir fakat ciddi: interstisyel akciğer hastalığı (ILD/pnömonit)
➡️ Bu nedenle tedavi süresince periyodik EKG, akciğer grafisi ve kan testleri yapılması önerilir.
🔍 Tedavi Süresi ve İzlem
- Oral yolla günde 1 kez 80 mg olarak alınır
- Hastalık progresyonuna veya kabul edilemez toksisiteye kadar devam edilir
- Düzenli radyolojik değerlendirme ile yanıt izlenir
🔄 Kemoterapi Yerine mi Geçer?
EGFR mutasyonu pozitif hastalarda Osimertinib, birinci basamak tedavi olarak kemoterapiye göre üstündür.
Ancak ilerleyen evrelerde, direnç gelişirse kemoterapi ya da kombinasyon tedavileriyle devam edilebilir.
Ayrıca beyin metastazı olan hastalarda da monoterapi olarak kullanılabilir.
💡 Kimler İçin Uygun?
- Tümör dokusunda veya sıvı biyopsiyle EGFR mutasyonu saptanmış
- İyi performans durumuna sahip (ECOG 0–2)
- Beyin metastazı varlığında ilk seçeneklerden biri olabilir
- Kemoterapiye uygun olmayan yaşlı ya da komorbid hastalarda oral tedavi kolaylığı sunar
🧠 Kısaca Özetlemek Gerekirse
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| İlaç İsmi | Osimertinib (Tagrisso) |
| Hedef | EGFR mutasyonu (ex19del, L858R, T790M) |
| Kullanım alanı | NSCLC – ileri evre veya adjuvan |
| Doz | 80 mg/gün, oral |
| Avantajları | Seçici etki, beyin metastazlarına karşı etkin, yüksek PFS/OS |
| Onay durumu | FDA ve EMA onaylı, ülkemizde de geri ödeme kapsamında metastatik süreçte |