🛡️ İmmünoterapi Nedir?
İmmünoterapi, vücudun bağışıklık sistemini kullanarak kanserle savaşmayı amaçlayan yenilikçi bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi veya radyoterapi gibi doğrudan tümör hücrelerini hedef almak yerine, immünoterapi bağışıklık sisteminin kanseri tanımasını ve yok etmesini sağlar.
🔬 Nasıl Çalışır?
Bağışıklık sistemi normalde zararlı hücreleri tanıyıp yok eder. Ancak kanser hücreleri bazen bu sistemi kandırarak görünmez hale gelebilir. İmmünoterapiler, bu durumu tersine çevirir. En yaygın immünoterapi türleri:
- Immune checkpoint inhibitörleri: PD-1, PD-L1 veya CTLA-4 gibi bağışıklık fren sistemlerini bloke ederek T hücrelerinin tümörü tanıyıp yok etmesini sağlar.
- Sitokin tedavileri: Bağışıklık hücrelerinin aktivitesini artıran proteinlerin kullanımı.
- Aşı temelli tedaviler: Kanser hücrelerine özgü yapılara karşı bağışıklık tepkisi oluşturmayı hedefler.
- CAR-T hücre tedavisi: Hastanın kendi bağışıklık hücreleri genetik olarak modifiye edilerek yeniden verilir.
🎯 Hangi Kanserlerde Kullanılır?
İmmünoterapi, birçok farklı kanser türünde onay almış ya da klinik çalışmalarda umut verici sonuçlar göstermiştir:
- Akciğer kanseri (NSCLC, SCLC)
- Melanom
- Renal hücreli kanser
- Mesane kanseri
- Baş-boyun kanserleri
- Mide ve özofagus kanseri
- Kolorektal kanser (MSI-high)
- Karaciğer kanseri (HCC)
- Hodgkin lenfoma
- Triple-negatif meme kanseri
⚙️ Tedavi Süreci ve Uygulama
İmmünoterapi genellikle damar yoluyla uygulanır ve belirli aralıklarla (2, 3 ya da 4 haftada bir) verilir. Tedavi süresi tümörün tipine, hastanın yanıtına ve yan etki durumuna göre belirlenir.
💉 Başlıca İmmünoterapi İlaçları
İmmünoterapiler, farklı kanser türlerinde etkili olan ve çoğunlukla damar yoluyla uygulanan biyolojik ajanlardır. Aşağıda ülkemizde klinik kullanımda olan temel immünoterapi ilaçları yer almaktadır:
1. PD-1 İnhibitörleri
- Nivolumab (Opdivo®):
Malign melanom, NSCLC, Hodgkin lenfoma, böbrek kanseri ve baş-boyun kanserlerinde kullanılır. - Pembrolizumab (Keytruda®):
NSCLC, melanom, mide, özofagus, baş-boyun kanserleri, MSI-high kolorektal kanser ve bazı endometrial tümörlerde endikasyonu vardır.
2. PD-L1 İnhibitörleri
- Atezolizumab (Tecentriq®):
NSCLC, küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC), karaciğer kanseri ve mesane kanserinde kullanılır. - Avelumab (Bavencio®):
Metastatik Merkel hücreli karsinom ve ileri evre ürotelyal karsinom için ruhsatlıdır. - Durvalumab (Imfinzi®):
Evre III NSCLC’de, kemoradyoterapi sonrası konsolidasyon tedavisi olarak kullanılır. Ayrıca bazı küçük hücreli akciğer kanseri vakalarında da onaylıdır.
3. CTLA-4 İnhibitörleri
Ipilimumab (Yervoy®):
En çok malign melanom tedavisinde nivolumab ile kombine olarak kullanılmaktadır. Diğer bazı kanser türlerinde de klinik çalışmalar devam etmektedir.
⚠️ Yan Etkiler
İmmünoterapiler genellikle kemoterapiye göre daha iyi tolere edilse de, otoimmün kaynaklı yan etkiler görülebilir. En sık karşılaşılanlar:
- Deri döküntüsü, kaşıntı
- Yorgunluk
- İshal veya kolit
- Akciğer iltihabı (pnömonit)
- Tiroid fonksiyon bozuklukları
- Karaciğer veya böbrek enzim yüksekliği
Yan etkiler genellikle erken tanındığında kortikosteroidler veya immünsüpresif tedavilerle kontrol altına alınabilir.
🧬 Kime Uygundur?
İmmünoterapi genellikle aşağıdaki kriterlere sahip hastalarda tercih edilir:
- PD-L1 ekspresyonu yüksek olan hastalar (örneğin NSCLC’de %50 üzeri)
- MSI-high ya da dMMR profiline sahip gastrointestinal kanserler
- Bazı durumlarda PD-L1 ekspresyonundan ve MSI durumunda bağımsız da kullanılabilir.
Tedaviye uygunluk için genellikle biyobelirteç testleri (PD-L1, MSI, TMB) önerilir.
💡 Avantajları
- Kemoterapiye kıyasla daha az sistemik toksisite
- Uzun süreli yanıt şansı
- Bazı hastalarda tam iyileşme potansiyeli
- Yaşam kalitesini koruma imkânı
💳 Türkiye’de Geri Ödeme Durumu
SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu), bazı immünoterapi ilaçlarını belirli klinik endikasyonlar altında geri ödeme kapsamına almıştır. Tedaviye başlamadan önce, hem klinik hem de biyolojik uygunluk kadar geri ödeme uygunluğu da dikkate alınmalıdır.
📌 Sonuç
İmmünoterapi, modern onkolojide çığır açan tedavi seçeneklerinden biridir. Uygun hasta gruplarında uzun süreli kontrol sağlama ve bazı durumlarda tamamen iyileşme potansiyeli sunmaktadır. Ancak etkili bir sonuç için doğru hasta seçimi, düzenli takip ve deneyimli bir onkoloji ekibinin değerlendirmesi gereklidir.
İmmünoterapi, kanser tedavisinde devrim yaratan ve bağışıklık sistemini tümörle savaşmak üzere harekete geçiren yenilikçi bir yöntemdir.
Bu bölümde, immünoterapinin temel prensipleri, hangi kanser türlerinde kullanıldığı ve tedavi sürecine etkileri hakkında güncel bilgiler bulabilirsiniz.
Sayfadaki bilgilerin güncelliği için düzenli olarak güncellemeler yapılmaktadır. Lütfen tedavi süreciyle ilgili kişisel öneriler için doktorunuza danışınız.